სხვადასხვა ჩანაწერები

უთვალოდ დარჩენილს ძრავის უნიათოდ მჭექარე ხმა შემოესმა. არა, კი არ შემოესმა, დარჩენილი სხეულით იგრძნო, თორე აღარაფერი დარჩენოდა, რითიც მოისმენდა. ამბობენ, ვინც ბრამაცაა და ყრუც, სხეულით უკეთესად გრძნობსო, მაგრამ მან მხოლოდ მაშინღა იგრძნო რკინის ურჩხულის მოახლოება, როცა ადამიანების ხმის გაგებაც შეიძლებოდა უკვე, გაგება კი არა, სხეულის ნამცეცებით შეგრძნება. ეს რკინის ურჩხული ყოველთვის ზიზღს იწვევდა მასში, ზაფხულობით რომ შემოაბიჯებდა ირგვლივ მინდვრებში, თვალს არიდებდა (ჰქონდა მაშინ), თუმცა შიშს პირველად გრძნობდა ახლა, როცა თავის დალეულ სხულს წარმოიდგენდა.

მალევე იგრძნო კიდეც პირველი ტკივილი, რკინის პეშვი რომ მიებჯინა. ელდამ გადაუარა მჭიდროდ მიბჯენილ ფეხებზე: პატარა ყლორტი, მისი ფოთლების შრიალით რომ გრძნობდა, იზრდებოდა, ნუთუ ამ საზარელ თითებზე უნდა შეიჭრას?! უგულოდ დარჩენილი გადარჩენილი ფეხის გულებით მაინც გრძნობდა სასოწარკვეთილ სიბრაზეს და ოფლად იღვრებოდა ცრემლების ნაცვლად. გრძნობს, როგორ ხორხოცებენ და ნეტარებენ ისინი, ჭკუა რომ იხმარეს და რკინის ურჩხული მოიყვანეს, თორემ ვინ სულელი გააფუჭებდა ამხელა მიწას. მაშინდელმა გაოცებამ კაი ხანია გაუარა, გაცოფებამაც და ახლა მხოლოდ ნაწყენადღა იხსენებს იმ სახეებს. „იჰუუუ! მთელი წელი გეყოფა შეშადაც და ფიჩხადაც!“ – ხვდება, მისი უზრუნველი ზამთარი კი არ უხარია, სიკვდილის აზარტშია შესული. „მარტო წელს რო?“ – საულვაშეში ქირქილებს და დაბლა-დაბლა აპარპალებს თვალებს, ის, მის ჩრდილქვეშ რომ იგრძნო პირველად ნამდვილი სიგრილე აგვისტოს პაპანაქებაში, სეტყვას რომ დაემალა ივლისში… ვერ მოერივნენ. ვერც მოერეოდნენ იმხელა იყო და მიწაც გრძნობდა, საით იყო სიმართლე, არ უშვებდა. გაბრუნდენენ, ვერ გრძნობდნენ მარცხს, იმხელა ნადავლი მიჰქონდათ, დანაწევრებული, დაჩეხილი. მხოლოდ მერე მობრუნდნენ, ხელები რომ მოითბეს და ცეცხლში ჩაღვრილ ცრემლებზე „ლოცვა“ რომ დააყოლეს: „იშ, რას გუზგუზებს დალოცვილი!“ იქვე გაუნათდათ მომთბარი გონება და ჟინმოსულებმა დაიწყეს დინამიტის მომზადება.

მის სხეულთან ერთად ქვები და მიწაც ჯავრით ცვიოდნენ ზეცისკენ და უიმედოდ ეშვებოდნენ ისევ დაბლა. მაინც ვერ მოერივნენ. ხელმოცარულები, მაგრამ ქადილით დამშვიდებული გულებით წავიდნენ და აგერ, შეასრულეს კიდეც პირობა. არადა, რომ ახსენდება თვის ქვემოთ დასიცხული გაცრეცილი მზსუმზირები, მზის ნაცვლად თავიანთი პატრონის სახლისკენ რომ მიეპყროთ მომლოდინე თვალები… ახლა კი ყველაფერი დამთავრდება. აი, იგრძნო კიდეც, უმწეო ტირილით რომ მოსწყდა პატარა ყლორტი, თვითონ კიდე ხელები არ აქვს, რომ მოეხვიოს.

……………………………..

ერთი მუხა მყავდა, ყველაზე დიდი ხე იყო ახლომახლო სოფლებში, შორიდანვე სოფლიდან შენიშნავდით კილომეტრებს იქით, მინდორში განდეგილად მდგომს. ერთ  დღესაც გადაწყდა, რომ „ქორწილს გადაიხდიდი“, იმხელა ადგილი ეკავა და არ ღირდა ამხელა ნაკვეთის მოცდენა, თანაც ცივი ზამთარი მოდიოდა, თანაც მის ქვეშ ბეგვავდა ყველა მზესუმზირას და ნაგავს ყრიდნენ, თანაც… თანაც რა დალავს მიზეზს, როდესაც სიკვდილის ჟინი შეგიჩნდება სხეულში და…

მე ერთი მუხა მყავდა, იმისთვის მიხაროდა რთველის მოსვლა, რომ მის ქვეშ პატარა კაცუნები, რკოები მეკრიფა. მერე ზამთარი მიყვარდა, მის გიზგიზზე რომ მომეთბო ნათოვლარი ხელები. მერე ქათამი გადააგდებდა ხოლმე განწირულ ყინწს მის კუნძზე და რაც უფრო მეტი შავი ლაქა აჩნდა, მით უფრო მეტი გემრიელი ვახშამი მქონდა ნაგემი.

არცერთი რკო, ფოთოლი, ნაფოტი… გონსმოსულივით ვიქექები ბავშვობაში და ვცდილობ მოვიგონო მისი ჯანმრთელი, მტკიცე სხეული. არაფერი ჩანს რკოებმობნეული მიწის გარდა, რომელიც მართალია ყოველთვის. ღია, ცასმინებებული აივნიდან კი მხოლოდ გულამობერილი ივრის ზეგანს ვხედავ. მაინც ვიხსენებ ჯიუტად, მტკივა და ვიხსენებ: მე ერთი მუხა მყავდა! ჩრდილგაშლილი, ზღაპრებმოღიღინე, ალალი… მე ერთი მუხა მყავდა და ვიცი, როგორ კლავენ ადამიანები!